2025 оны 11-р сарын 25 3 min read Зөвлөгөө

🖤 Black Friday: Энэ “Хар Баасан” гэж яг юу юм бэ?

Жил бүр 11-р сард сошиал ертөнц “Black Friday” гэсэн үгээр дүүрч, хямдрал, бэлэг, giveaway, FOMO зэрэгцэн биднийг догдлуулдаг. Гэхдээ үнэхээр энэ өдөр хаанаас гарсан юм бол? Яагаад “хар” гэж нэрлэсэн бэ? Бас яагаад дэлхий даяар ийм хурдтай түгэн тархсан юм бол?

🏁 ЭХЛЭЛ: НЭРШИЛ НЬ ХУДАЛДААНААС БУС ЭМХ ЗАМБАРААГҮЙ БАЙДЛААС ЭХЛЭВ

Black Friday анхнаасаа хямдралын өдөр байгаагүй. 1960-аад онд АНУ-ын Филадельфиа хотод Талархлын баярын дараах өдөр хүмүүс хот руу бөөнөөрөө цугларж, замын түгжрэл үүсч, дэлгүүрүүд бужигнан, цагдаа нарын ажил ачааллаа дийлдэггүй байжээ.

Хэвлэл мэдээлэл энэ эмх замбараагүй, стресс ихтэй өдрийг “Black Friday” гэж нэрлэснээр нэршлийн анхны түүх эхэлсэн юм. Өөрөөр хэлбэл “хар баасан” гэдэг нь анхнаасаа баяр хөөрийн өдөр биш, харин төвөгтэй, ядраадаг өдөр гэсэн утгатай байв.

💰 НЭРНИЙ УТГА ЯАГААД ӨӨРЧЛӨГДӨВ?

Худалдаачид энэ нэршлийг эхэндээ таашаадаггүй байсан. Сөрөг утгатай учраас хүмүүсийг айлгаад байх шиг санагджээ. Харин дараа нь тэд ухаалаг маркетингийн арга хэрэглэж:

📌 Жилийн турш ашиг муутай явсан дэлгүүрүүд Black Friday-д борлуулалтаа огцом өсгөж, “улаанаас хар руу” буюу ашигтай бүс рүү ордог үе болгожээ.

Ингээд “Black Friday” нь нэгэн цагт муухай сонсогддог нэрнээс → ашиг олдог, том хямдралын өдөр гэсэн эерэг утгатай соёл руу хувирч чадсан юм. Маркетинг гэдэг ийм хүчтэй.

🛍 ХУДАЛДААНЫ “ХАЛУУРАЛ” ХЭРХЭН ЭХЭЛСЭН БЭ?

1980-1990 онд дэлгүүрүүд Black Friday-г онцгой өдөр болгох маркетингийн стратегиа бүрэн хэрэгжүүлж эхэлжээ.

Өглөө эрт дэлгүүрээ нээх
Хязгаарлагдмал тоотой супер хямдрал
Богино хугацаанд үнээ буулгах
“Doorbuster” буюу нүд ирмэхийн зуур дуусдаг хямдрал гэх мэт.

Хямдралтай цөөн барааны төлөөх өрсөлдөөн

Ийм зүйлс нэмэгдэх тусам хүмүүс өглөөний харанхуйд дугаарлаж, хамгийн хямд үнийг “барьж авах” гэж тэмүүлдэг болсон. Ингээд Black Friday → худалдааны халуурал → олон улсын үзэгдэл болон өөрчлөгдсөн.

Хязгаарлагдмал боломж + хүний хүсэл + FOMO = Black Friday халуурал

💻 ИНТЕРНЭТ ГАРЧ ИРСЭНЭЭР ЮУ ӨӨРЧЛӨГДСӨН БЭ?

Онлайн худалдаа тэсрэлттэй өсөхөд хүмүүс дэлгүүрийн үүдэнд дугаарлахаа больж, гэрээсээ товчлуур дараад л шоппинг хийдэг болсон. 2005 онд бүр тусдаа нэр хүртэл бий болсон нь:

👉 Cyber Monday - Талархлын баярын дараах даваа гарагийн онлайн супер худалдаа, супер хямдрал.

Ингээд Black Friday + Cyber Monday нийлээд одоо үед бараг бүтэн долоо хоног үргэлжилдэг “Shopping Week” болон өргөжсөн. Онлайн шоппинг бол Black Friday-г дэлхий дахинаа дэлбэртэл түгээсэн гол шалтгаан.

🌍 ЯАГААД ДЭЛХИЙ ДАЯАР ТАРХСАН БЭ?

Шалтгаан нь ердөө энгийн:

⏳ Богино хугацаатай хямдрал
🔥 Хязгаарлагдмал нөөц
🎄 Шинэ жилийн өмнөх худалдан авалтын оргил үе
📣 Маркетингийн асар хүчтэй давалгаа

Хүмүүс боломж алдахыг хүсдэггүй. FOMO буюу хоосон үлдэж хоцрохоос айх айдас Black Friday-г дэлхийн бүх зах зээл дээр хурдан тархаахад чухал нөлөө үзүүлжээ.

🇲🇳 МОНГОЛД BLACK FRIDAY ЯМАР НӨЛӨӨТЭЙ ВЭ?

Монголчуудын хувьд Black Friday шинэ ойлголт мэт боловч богино хугацаанд дараах өөрчлөлтүүдийг авчирсан:

Үнэ харьцуулж сонголт хийх соёл нэмэгдсэн
Онлайн шоппинг эрчимтэй өссөн
Шинэ жилийн бэлгээ эрт базаах хандлага тогтсон

Сонирхолтой нь Монголд Black Friday ихэнхдээ 👉 нэг өдөр биш, 5–7 хоног заримдаа бүр сараар дамнан үргэлжилдэг.

Анх сонин хэвлэлийн нэг өгүүлбэрээс эхэлсэн жижигхэн нэршил өнөөдөр дэлхийн хамгийн хүлээлттэй, хамгийн идэвхтэй худалдан авалтын өдөр болтлоо өсөж томорсон гэхээр үнэхээр сонирхолтой биш гэж үү?